Kervan Yolda Mı Düzülür, Yoksa Öncesi De Olmalı Mı?

Strateji ve Stratejik Planlama

“Kervan yolda düzülür” hepimizin bildiği ve bizim kültürümüzde yeri azımsanmayacak bir söz. Öyle ki pek çok şirkette stratejik bir plandan yoksun biçimde yürütülen projeler beklenenin tam tersi bir etki yarattığında değeri daha da anlaşılan iş geliştirme birimi, “Ben batırdım, sen çıkar” birimi olarak bile görülebiliyor.

Peki Japonların “Susuzluktan ölürken bir kuyu kazmayı düşünmek için artık çok geçtir” diyen sözünü hiç duydunuz mu?

Stratejik Yönetim Nedir?

Planlama, hayatımızın bir veya daha fazla alanında birçok insan için alışkanlık haline gelmiş durumda. Planlama yapmak neredeyse yaptığımız her şeyin bir parçasıdır ve hayatta attığımız adımların çoğu büyük ölçüde planlama gerektirir. Elbette tüm işleriniz için planlama yapmak zorunda değilsiniz. Ancak plan yapmadan yaptığımız işlerde çoğu zaman büyük riskler alırız, en iyi ihtimalle çoğu zaman cesaret kırıcı veya kimseyi tatmin etmeyen, attığımız taşın kurbağayı ürkütmediği sonuçlarla karşılaşırız.

Stratejik yönetim özellikle iyi kurgulandığında bir işletmenin uzun vadeli başarısı için kritiktir. Firma, hedeflerine ulaşmak ve faaliyetlerini hedeflerle uyumlandırmak için harekete geçiren, net ve iyi tanımlanmış planlar oluşturmalı, organizasyonel yapıyı da bu stratejik amaçlarıyla uyumlu hale getirmeli ve ayrıca bu hedeflere ulaşmak için gerekli tüm kaynakları da bu plan doğrultusunda doğru bir şekilde dağıtabilmelidir.

İyi bir stratejik yönetim planı, bir işletmenin daha iyi sonuçlar çıkarmasının da ötesine geçer. İyi bir plan şirkete sosyal bir kimlik de verir. Günümüzde sosyal kimlik, bir işletme için her zamankinden daha da önemli hale geldi zira işletmelerin birden fazla hem iç ve hem dış paydaşı var. Şirketlerin kurumsal sonuçları kadar insanlığa verdikleri fayda veya zarardan da sorumlu tutuluyorlar artık. Hele yeni jenerasyon bu konulara daha fazla önem veriyor. Firma ile olan ilişkisine buna göre karar veriyor. Bu ilişki firmanın hizmet veya ürünlerinden yararlanma veya yararlanmama kararı olduğu kadar kariyerini o firma ile görüp görmediğine kadar uzanıyor.

Etik konular stratejik yönetime dahil edilmeli. tüketicilerin, satın aldıkları ürünlerin hangi şirketler tarafından satıldığına dair farkındalıklarında bir artış gözlemliyoruz. Yalnızca bir işletmenin ürettiği ürünlerle değil, o şirketin iş etkinliği ve işi yürütme biçimiyle de yakından ilgileniyorlar. Bu, çevresel açıdan olduğu kadar etik konuları da kapsıyor. Tüm bu başlıklar stratejik yönetimde göz önünde bulundurulmalı ve işletmenin uzun vadede hayatta kalmasını sağlayacak iş planlarına dahil edilmelidir.

Stratejik Yönetim Nasıl Olmalı?

Stratejik yönetim, iş dünyasında ve liderlikte birçok farklı beceri gerektiren çok yönlü bir işlemdir. Stratejik yönetim, yöneticinin oldukça analitik olmasını ve analitik becerilerini geliştirmesini gerektirir. Bir işletmeyi yönlendiren stratejileri geliştiren liderlerin ayrıca şirkete yukarıdan bakarken kurumda birçok şeyin birbiriyle nasıl bağlantılı olduğuna dair tam bir anlayışa sahip olmaları da gerekir. Paydaşların beklentileri, müşterilerin ihtiyaçları, rekabet ortamı, küresel eğilimler, işin içinde bulunduğu ortam gibi konu başlıklarını iyi anlamaları gerekir.

Stratejik yönetimin başarılı olması için kısa veya uzun vadeli olsun, şirketin başarısını belirleyen dış faktörlerin yanı sıra iç faktörlerin de anlaşılması gerekir. İç faktörleri anlamak için yapılacak bu analiz dürüst, açık ve net biçimde yapılmalı. Yani sadece kağıt üzerinde kalan bir SWOT analizinin ötesine geçerek bunların iş başarısındaki ağırlıkları ve dört kutucuktaki her bir maddenin ne anlama geldiği, nelerle bağlantılı olduğu, kurumu nerede aşağıya çekme potansiyeli olduğu ve neleri kullanarak atılım yapabileceği çok iyi bir formüle oturtarak sayısal olarak ispatlanan yollarla belirlenmeli. Kısacası saatlerce oturulan toplantı masalarında konuşulan ve her toplantıda tekrar gündeme gelen bu güçlü ve zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler aslında doğru analiz edildiğinde sadece kağıt üzerinde, toplantı notları arasında sıkışan bir sayfa olmaktan öteye giderek firmanın stratejisini ve yönünü belirlemede etkin bir rol de oynayabilir.

Yönetici, “iş analizi” teorik dünyasında soyut olmak kadar iş stratejisinde pratik olma yeteneğine de sahip olmalıdır. İş analizine bakarak bu analizin ortaya çıkardığı fırsatları tespit edebilmelidir. Bunların arasından sonraki adımda takip edecekleri fırsatları seçebilmeli ve başarılı olması için işletmenin fırsatlardan nasıl yararlanacağını belirleyen bir yol haritası geliştirebilmelidir.

Stratejik yönetim liderin etkinliğiyle de yakından ilgilidir. Yönetici, bir işletmenin stratejik yönetim planında belirlenen iş stratejisini uygulayabilecek kadar güçlü bir lider olmalıdır zira strateji ancak hayata geçirildiğinde fayda sağlar. Yöneticinin hem iç hem de dış paydaşlarla sürekli iletişim kurması ve uygulamada karşılaşılan zorlukların farkında olması çok önemlidir. Bunun yanında yöneticiler bir yandan da bu zorlukların üstesinden gelebilecek kadar cesur ve etkin olmalıdırlar.

Stratejik Yönetimi Öğrenmek Mümkün mü?

Teoride, en azından stratejik işin gerektirdiği tüm becerileri sadece işle ilgili deneyim kazanarak geliştirmek mümkündür. Bu en iyi ihtimalle pratik fakat oldukça yavaş bir süreçtir. Stratejik yönetim için gerekli becerileri elde etmek ve bunu daha hızlı biçimde yapmak için stratejik yönetim eğitim programı geliştirmek büyük önem taşır. Bu eğitim, bir stratejik danışmanın rehberliğinde yapılmalıdır. Bu noktada iş geliştirme ve yönetim konularında destek ve eğitimler veren, konusunda uzman kurumlardan yardım almakta fayda var.

İyi bir stratejik düşünme ve planlama eğitiminde öncelikle şirket misyonu ve vizyonunun sadece kurumsal kitapçıklarda veya web sitesinde yazan birer cümleden öte olduğunun ve bunların öneminin iyi anlaşılmasını sağlamak gerekir. Profesyonel hayatımda şirketlere verdiğim eğitimlerde bu noktanın üzerinde durmaya büyük özen gösteriyorum zira üst yönetim tarafından hazırlanan misyon ve vizyon ifadelerinin kurumun tamamına yayılmadığını, hatta bazı vakalarda bilinse de tam olarak anlaşılmadığını ve içselleştirilmediğini görüyorum. Eğer vizyon kurum içerisindeki herkes tarafından anlaşılmaz ve kişisel olarak da kabul edilmezse vizyona giden yol kurum için engebeli bir hal alabilir.

Misyon ve vizyonun bilinmesi ve yayılması yeterli değildir, eğitimlerde vizyonun şirket kültürü ve değerleriyle örtüştüğü yerleri de anlatmak gerekir. Hızla değişen dünyada ayakta kalmanın yolu değişime uymaktan geçse de bu kadar hızlı değişen dünyada değişmeyen, sabit kalan ve alacağınız kararlar için dayanak oluşturacak şeyler de olmalıdır. İşte bu dayanaklar değerleriniz ve ilkelerinizdir. Eğitimlerimde bu değer ve ilkeleri belirlerken neler yapılması gerektiğine ve doğru değerleri belirlemenin yollarına özellikle yer vermemin önemli bir sebebi de bu.

Strateji üçgeninin nasıl doğru kurgulanacağına dair bir yol haritasının sunulması da çok önemlidir. Eğer her bir fonksiyonun seçtiği rekabet stratejisi kurumun genel stratejisine hizmet etmiyorsa ekibiniz, tıpkı bir kayıkta her biri ayrı yöne kürek çeken denizcilere dönüşebilir. Kurumsal stratejinin yönetim tarzı, organizasyon yapısı, çalışan yetkinlikleri ve yönetsel sistemlerle uyumlu ve hizalanmış olması kritiktir. Bu, yapılacak çalışmalarla pekiştirilmelidir.  Bunların yanı sıra farklı bakış açılarına açık olma, vizyoner bir bakış açısı, açık ve net iletişim ile çeviklik konuları da bu çalışmalarda işlenmelidir.

İyi bir stratejik yönetim eğitim programı birkaç avantaj sunar:

Anlayış. İyi bir stratejik yönetim eğitimi aldığınızda bugün iş ortamının hem birbirine bağlı hem de küresel olduğu konusunda samimi bir anlayış kazanırsınız.

Gelişme. Özellikle işinizin yakın çevre ve daha geniş bir ortamda işleyişi ile ilgili olarak stratejik düşünme becerilerinizi geliştirme fırsatı elde edersiniz.

Farkındalık. Eğitimlerle kazanacağınız farkındalık, şirketiniz için fırsatları hızlı ve kolay bir şekilde belirleme olanağı sağlayacaktır.

Yaratım. İşletmeniz için belirlediğiniz fırsatlardan yararlanma yolunda hem etkin hem de etkili stratejiler için yaratıcı düşünmeyi öğretecektir.

Yönetim. Hem ekibinizi hem de organizasyonu bir bütün olarak yönetme becerisi kazandıracak, bu da stratejik planınızın hedeflerine ulaşma yolunda ilerlemenizi sağlayacaktır. İşletmenizin karşılaştığı zorlukları analiz edebilir ve bunun için bir strateji geliştirirken işinize destek bulabilirsiniz. İyi eğitim aynı zamanda iş stratejilerinizi yerine getirmenize yardımcı olacak gerekli liderlik becerilerini de sağlayacaktır.

Doğru türde bir stratejik yönetim eğitimi almak istediğinizde şirketinizi geleceğe götürmek ve bu gelecekte önemli bir rol oynamak için gerekenlere sahip olacaksınız. Şirketiniz için şimdi ve gelecekte değer yaratmak üzere gerekli becerilere, düşünce süreçlerine ve ihtiyaç duyduğunuz araçların avantajına sahip olabilirsiniz.

Bu, yol haritanızın pürüzsüz bir süreç olacağı anlamına gelmez. Yolculuğunuzda bazıları işiniz için kritik öneme sahip birçok zorlukla karşılaşmaya da hazır olmalısınız. Sonuçta çağdaş iş ortamı günlük olarak değişiyor ve bu sürekli değişimin hızına ayak uydurabilmek, geleceği göremesek de geleceği stratejik olarak planlayıp taktikleri buna göre belirlemek, stratejik yönetimin püf noktasıdır.

Peter Drucker’ın da dediği gibi, “Geleceği tahmin etmenin en iyi yolu, onu yazmaktır.”